Ayakkabı Bağcıklarının Nasıl Kendi Kendine Çözüldüğü Keşfedildi
UC Berkeley’deki uzmanlar, herkesin sorup, kimsenin araştırmaya tenezzül etmediği, ‘ayakkabı bağcıkları neden kendiliğinden çözülür?’ sorunsalına eğildiler
UC Berkeley’de görev yapmakta olan makina mühendisleri, hepimiz tarafından, ancak özellikle de bir yerlere aceleyle yetişmeye çalışırken, bağcıklarımızın neden üç adımda bir çözüldüğü sorusuna eğildiler. Açık konuşmak gerekirse, çalışmanın sonuçları insanı hayrete düşüren cinsten değil, ancak en azından artık nedenin Murphy Kanunları veya “her şeyin de bizi bulması” olmadığını biliyoruz.
Görünen o ki, bağcıkların kendiliğinden çözülmesinin en önemli nedeni, ayağımızın öne olan hareketinin sona erdiği anda, bağcıkların daha ileri gitmeye devam etmesine neden olan atalet kuvveti ile ayağımızı yere vurduğumuz andaki kuvvetin, tekrar eden bir şekilde, en sonunda çözülene kadar bağcıklar üzerine etkimesi.
Elbette çalışma yalnızca ayakkabı bağcıklarının neden çözüldüğünü değil, genel olarak “düğümlü yapılarda” çözülmenin nedenlerini ortaya çıkarmak. Araştırmacılardan Christopher Daily-Diamond, “Düğümlü yapılar hakkında çalışırken, eğer ayakkabı bağcığını anlayabilirseniz, bunu DNA veya mikro-yapılar gibi, dinamik kuvvetler altında bozulan farklı şeylere de uygulayabilirsiniz,” diyor.
Ayakkabı bağcıklarını bağlamak için yaygın olarak kullanılan iki yöntem bulunuyor. Bunlardan biri, diğerinden daha zor çözülüyor. Ancak çözülme şekilleri arasında, etkiyen kuvvetler açısından bir fark bulunmuyor. Araştırmacılardan Oliver O’Reilly, “Düğümleri, neden bir şekilde bağlamanın çözülmesi zor, diğer bir şekilde bağlamanın ise daha kolay bir şekilde gerçekleştiğini, mekanik perspektifinden anlamaya çalışıyoruz,” diyor, “burada zayıf düğümün her zaman çözüleceğini, güçlü olanın ise belli bir zaman ölçeğinde mutlaka çözüleceğini gösterdik, ancak aslında iki yöntem arasında temel mekanik ilkeleri açısından bir fark bulunmuyor.”
Uzmanlar, bağcıkların ne şekilde çözüldüğünü araştırmak için, koşan bir kişiye ait ağır çekim videonun yanı sıra, “darbe sarkacı” da kullandıklarını belirtiyorlar. Burada, farklı türde bağcıkların, aynı kuvvetlere maruz bırakılarak sonuçların karşılaştırıldığı belirtiliyor. Araştırmacılardan Christine Gregg “bazı bağcıklar, düğümleme konusunda diğerlerinden daha iyi, ancak çözülmelerine neden olan prensiplerin temelde aynı olduğunu düşünüyoruz,” diyor.
Gregg, “bu mekanizmanın ilginç tarafı, bağcıklarınızın uzun bir süre boyunca hiç sorun çıkarmayabiliyor oluşu; ancak gevşemeye neden olan bir tek hareketten sonra, olaylar bir çığ etkisi ile çözülmesine neden olacak şekilde gelişiyor,” diyor.
Çalışmaya Proceedings of the Royal Society A dergisinden ulaşabilirsiniz.
Kaynak: Phys.org
